6. นิชฺชรสุตฺตวณฺณนา

[106] ฉฏฺเฐ นิชฺชรวตฺถูนีติ นิชฺชรการณานิฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิ นิชฺชิณฺณา โหตีติ อยํ เหฏฺฐา วิปสฺสนายปิ นิชฺชิณฺณา เอว ปหีนาฯ กสฺมา ปุน คหิตาติ? อสมุจฺฉินฺนตฺตาฯ วิปสฺสนาย หิ กิญฺจาปิ นิชฺชิณฺณา, น ปน สมุจฺฉินฺนาฯ มคฺโค ปน อุปฺปชฺชิตฺวา ตํ สมุจฺฉินฺทติ, น ปุน วุฏฺฐาตุํ เทติฯ ตสฺมา ปุน คหิตาฯ เอวํ สพฺพปเทสุ โยเชตพฺโพฯ เอตฺถ จ สมฺมาวิมุตฺติปจฺจยา จตุสฏฺฐิ ธมฺมา ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติฯ กตเม จตุสฏฺฐิ? โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ อธิโมกฺขฏฺเฐน สทฺธินฺทฺริยํ ปริปูรติ, ปคฺคหฏฺเฐน วีริยินฺทฺริยํ, อุปฏฺฐานฏฺเฐน สตินฺทฺริยํ, อวิกฺเขปฏฺเฐน สมาธินฺทฺริยํ, ทสฺสนฏฺเฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ปริปูเรติ, วิชานนฏฺเฐน มนินฺทฺริยํ, อภินนฺทนฏฺเฐน โสมนสฺสินฺทฺริยํ, ปวตฺตสนฺตติอาธิปเตยฺยฏฺเฐน ชีวิตินฺทฺริยํ ปริปูรติ…เป.… อรหตฺตผลกฺขเณ อธิโมกฺขฏฺเฐน สทฺธินฺทฺริยํ…เป.… ปวตฺตสนฺตติอาธิปเตยฺยฏฺเฐน ชีวิตินฺทฺริยํ ปริปูรตีติ เอวํ จตูสุ จ มคฺเคสุ จตูสุ จ ผเลสุ อฏฺฐฏฺฐ หุตฺวา จตุสฏฺฐิ ธมฺมา ปาริปูริํ คจฺฉนฺติฯ

7. โธวนาสุตฺตวณฺณนา

[107] สตฺตเม โธวนนฺติ อฏฺฐิโธวนํฯ ตสฺมิญฺหิ ชนปเท มนุสฺสา ญาตเก มเต น ฌาเปนฺติ, อาวาฏํ ปน ขณิตฺวา ภูมิยํ นิทหนฺติฯ อถ เนสํ ปูติภูตานํ อฏฺฐีนิ นีหริตฺวา โธวิตฺวา ปฏิปาฏิยา อุสฺสาเปตฺวา คนฺธมาเลหิ ปูเชตฺวา ฐเปนฺติฯ นกฺขตฺเต ปตฺเต ตานิ อฏฺฐีนิ คเหตฺวา โรทนฺติ ปริเทวนฺติ, ตโต นกฺขตฺตํ กีฬนฺติฯ

8-10. ติกิจฺฉกสุตฺตาทิวณฺณนา

[108-110] อฏฺฐเม วิเรจนนฺติ โทสนีหรณเภสชฺชํฯ วิริตฺตา โหตีติ นีหฏา โหติ ปนุทิตาฯ นวเม วมนนฺติ วมนกรณเภสชฺชํฯ ทสเม นิทฺธมนียาติ นิทฺธมิตพฺพาฯ นิทฺธนฺตาติ นิทฺธมิตาฯ

11. ปฐมอเสขสุตฺตวณฺณนา

[111] เอกาทสเม องฺคปริปูรณตฺถํ สมฺมาทิฏฺฐิเยว สมฺมาญาณนฺติ วุตฺตาฯ เอวเมเต สพฺเพปิ อรหตฺตผลธมฺมา อเสขา, อเสขสฺส ปวตฺตตฺตา ปจฺจเวกฺขณญาณมฺปิ อเสขนฺติ วุตฺตํฯ

12. ทุติยอเสขสุตฺตวณฺณนา

[112] ทฺวาทสเม อเสขิยาติ อเสขาเยว, อเสขสนฺตกา วาฯ อิมินา สุตฺเตน ขีณาสโวว กถิโตติฯ

สมณสญฺญาวคฺโค ปฐโมฯ

(12) 2. ปจฺโจโรหณิวคฺโค

1-2. อธมฺมสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[113-114] ทุติยสฺส ปฐเม ปาฏิเยกฺกํ ปุจฺฉา จ วิสฺสชฺชนา จ กตาฯ ทุติเย เอกโตวฯ

3. ตติยอธมฺมสุตฺตวณฺณนา

[115] ตติเย อุทฺเทสํ อุทฺทิสิตฺวาติ มาติกํ นิกฺขิปิตฺวาฯ สตฺถุ เจว สํวณฺณิโตติ ปญฺจสุ ฐาเนสุ เอตทคฺเค ฐเปนฺเตน สตฺถารา สํวณฺณิโตฯ สมฺภาวิโตติ คุณสมฺภาวนาย สมฺภาวิโตฯ ปโหตีติ สกฺโกติฯ อติสิตฺวาติ อติกฺกมิตฺวาฯ ชานํ ชานาตีติ ชานิตพฺพกํ ชานาติฯ ปสฺสํ ปสฺสตีติ ปสฺสิตพฺพกํ ปสฺสติฯ จกฺขุภูโตติ จกฺขุ วิย ภูโต ชาโต นิพฺพตฺโตฯ ญาณภูโตติ ญาณสภาโวฯ ธมฺมภูโตติ ธมฺมสภาโวฯ พฺรหฺมภูโตติ เสฏฺฐสภาโวฯ วตฺตาติ วตฺตุํ สมตฺโถฯ ปวตฺตาติ ปวตฺเตตุํ สมตฺโถฯ อตฺถสฺส นินฺเนตาติ อตฺถํ นีหริตฺวา ทสฺเสตาฯ ยถา โน ภควาติ ยถา อมฺหากํ ภควา พฺยากเรยฺยฯ

4. อชิตสุตฺตวณฺณนา

[116] จตุตฺเถ อชิโตติ เอวํนามโกฯ จิตฺตฏฺฐานสตานีติ จิตฺตุปฺปาทสตานิฯ เยหีติ เยหิ จิตฺตฏฺฐานสเตหิ อนุยุญฺชิยมานาฯ อุปารทฺธาว ชานนฺติ อุปารทฺธสฺมาติ วิรทฺธา นิคฺคหิตา เอวํ ชานนฺติ ‘‘วิรทฺธา มยํ, นิคฺคหิตา มยํ, อาโรปิโต โน โทโส’’ติฯ ปณฺฑิตวตฺถูนีติ ปณฺฑิตภาวตฺถาย การณานิฯ